Η καλλιτεχνική δημιουργία του Ευαγγελάτου δεν
υπάρχει αμφιβολία ότι διακρίνεται για τον χαρακτήρα των αναζητήσεων και τον
πλούτο των συνδυασμών του. Χωρίς να περιορίζεται σε καμιά από τις γνωστές
στυλιστικές τάσεις και τις θεματογραφικές περιοχές διακρίνεται για τις
συνεχείς προσωπικές έρευνες. Στις περισσότερες περιπτώσεις διακρίνεται για
ένα καθαρά προσωπικό ποιητικό ιδίωμα που βασίζεται τόσο στην ποιότητα του
σχεδίου όσο και στην εσωτερικότητα και την εκφραστική δύναμη του χρώματος.
Φαίνεται ότι τον ενδιαφέρει να φτάσει σε σύνολα που προβληματίζουν τον θεατή
και που σε καμιά περίπτωση δεν τον αφήνουν αδιάφορο, με την χρήση της
ζωγραφικής του γλώσσας και την καθαρά ποιητική πνοή των διατυπώσεών του.
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ Α. ΧΡΗΣΤΟΥ, Ακαδημαικός, Ιστορικός τέχνης, ομ. Καθ. Παν/μίου
Αθηνών.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Διαυγής, αστερόεσσα, μυρογενής, η κεφαλλήνια κορυφογραμμή στην τέχνη των
Ιόνιων νησιών. Ο <<κεφαλόδεσμος>> του επτανησιακού τοπίου κρατά
στους ιμάντες του την λιτή αρμονία του υψηλότερου σημείου και στα πόδια του
το μέσον σχεδόν της γεωγραφικής ζώνης που κλυδωνίζεται, ακουμπώντας ανατολικά,
στα παιχνίδια της ελλαδικής ακτής και δυτικά στα κρόσσια της ιταλικής
απόληξης. Γεμάτο καθαρότητα το τοπίο αναπτύσσει ποικιλία σχημάτων και όγκων.
Η <<συνομιλία>> τους, χωρίς μεταφορές και παραλλαγές, έχει μία
προαιώνια γνησιότητα, ιδανικό περιβάλλον για την καλλιέργεια των ιδεών και
των μορφών τους, της ιδεατής όψης του κόσμου. Στην Κεφαλονιά, στο γυμνό της,
απελευθερωμένο τοπίο μπορεί ίσως να ξαναγραφτεί η ιστορία του κόσμου. Ο
Γεράσιμος Στέρης μίλησε πρώτος για αυτή την νέα κοσμογονία και επένδυσε τους
καθαρούς όγκους με το ντύμα των ελληνικών μύθων. Το αίσθημά του κατέγραψε μία
από τις σημαντικότερες προσεγγίσεις για την <<ελληνικότητα>> στην
παγκόσμια σύγχρονη τέχνη. Και αυτή υπήρξε μία πολύ λαμπρή στιγμή για την
τέχνη.Αφήνοντας πίσω όμως τα φεγγαρόφωτα, μυστηριώδη, γεμάτα σουρεαλιστική
αύρα ακρογιάλια των έργων του Στέρη, σήμερα το μήνυμα του επτανησιακού
<<τοπίου των ιδεών>> είναι γεμάτο διασταυρώσεις. Στο άλλοτε
ξάστερο ουρανό της επτανησιακής τέχνης συναντώνται πολλών ειδών άνεμοι, καθώς
οι κοινωνίες μεταλλάσσονται αργά και σταθερά ή και αιφνίδια, προκαλώντας
αναταράξεις. Οι όψεις της καλλιέπειας, της αρμονίας, της ευτυχισμένης
συνύπαρξης στοιχείων και επιρροών που καλλιεργούνται κατά παράδοση στα Ιόνια
νησιά δέχονται βομβαρδισμούς στοιχείων χωρίς συνειρμό. Το κεφαλληνιακό
<<τοπίο των ιδεών>> καλείται υπό τις νέες συνθήκες να
επαναπροσδιορισθεί όπως και όλη η λειτουργία και δράση της τοπικής κοινωνίας
και εν τέλει φαίνεται ότι δεν παύει να υπεραμύνεται των παλαιών αρχών.
Στην ζωγραφική του κ. Κώστα Ευαγγελάτου που έχει ήδη ταξιδέψει ως
γνήσια κεφαλλήνια παραγωγή ανά τον κόσμο, διαπιστώνεται με ειλικρίνεια η
μαρτυρία του προαναφερόμενου αγώνα. Γεμάτες ευαισθησία οι κρυστάλλινες
ανάλαφρες μορφές των ιδεών αιωρούνται σε ένα κόσμο που βαρύς και συνοπτικός
τις περιβάλλει σε μία ορισμένη στιγμή. Υπό μία ορισμένη συνθήκη που έχουμε
την αίσθηση ότι σύντομα θα πάψει να υπάρχει. Τα νεφελώματα, με τους ποικίλους
χρωματισμούς, θα διαλυθούν αφήνοντας πίσω τους το φως μίας επίπονης
προσπάθειας να διασωθεί ο μαγικός κόσμος των ανθρώπινων αξιών. Δεν μπορεί
παρά οι αναφορές να αποτελούν μακρινές υπομνήσεις του αρχαίου κόσμου κατά τον
ίδιο τρόπο που παλαιότερα παρείσφρυσαν επίμονα στο έργο του Γεράσιμου Στέρη.
Αποκτούν εδώ συγκεκριμένες όψεις μεταφέροντας στοιχεία προσωπογραφίας με πηγή
έμπνευσης υπαρκτά πρόσωπα. Ο καλλιτέχνης επιχειρεί μία αγαστή συνύπαρξη των
δύο κόσμων, του έρωτα των ιδεών και του ανθρώπινου κόσμου. Το μήνυμα που
κυριαρχεί είναι αισιόδοξο, γεμάτο ανθρωπισμό, σαν αυτό των μύθων που διαρκούν
για πάντα, σαν το παρήγορο, διαυγές κεφαλλήνιο τοπίο που ταξιδεύει στο Ιόνιο
πέλαγος.
Μαρία Μελέντη, ιστορικός τέχνης.
----------------------------------------------------------------------
|
Ο Ιστορικός της Τέχνης, αν. καθηγητής Παν/ μίου Αθηνών Δρ. Στέλιος Λυδάκης αναφέρει:
O ζωγράφος Κώστας Ευαγγελάτος μέσα από το πλατύ φάσμα των αναζητήσεών του
στα πλαίσια της Minimal και Conceptual Art βρήκε τον δρόμο
του προς μία φυσιοκρατική αντίληψη, που του προσφέρει η αναφορά στον ουρανό,
σαν πρωταρχικό εκφραστικό μοτίβο. Διατηρώντας αμείωτη την αφαιρετική του
διάθεση καταγράφει φαινόμενα, που διαδραματίζονται σε ολόκληρη την εικονιστική
επιφάνεια των έργων του. Έτσι μεταβάλλονται σε καθρέπτες μίας πραγματικότητας,
που εκφράζεται στον ευρύτερο χώρο ή και μέσα του. Γιατί η εικόνα που καταγράφει
ο Κώστας Ευαγγελάτος, αν και σχετίζεται με την πραγματικότητα είναι στην ουσία
υποκειμενική μετουσίωσή της. Η εικόνα διαρθρώνεται από χρωματικές
ανταύγειες που αναλογούν σε ορισμένες φάσεις της ημέρας, κυρίως όμως οι ζεστοί
τόνοι του βραδινού συμπλέκουν ένα αφηρημένο σκηνικό μπαρόκ χαρακτήρα. Η
συσχέτιση με αποσπάσματα τοπίου τα οποία διαγράφονται στο πνεύμα της
αφαίρεσης και με την παρεμβολή των graffiti δημιουργεί ενότητες πραγματικά
εκπληκτικής εκφραστικής δύναμης. Σαν να πρόκειται για εξώκοσμες
θάλασσες, για ορίζοντες κόσμων φανταστικών, ενώ παντού το μυστήριο υποβόσκει
σαν πρωταρχικό leit-motiv. Έτσι υπερσκελίζεται το πραγματικό από το
φανταστικό και το ονειρικό. Ο ζωγράφος αποκαλύπτει μια οραματική διάσταση του
προσωπικού του μύθου. Εγκαταλείποντας τη στενότητα της ύπαρξης, αναζητά
το ευρύ, το ατέρμον, το αχανές, όπου η ελευθερία δεν συναντά προσκόμματα
και δεν δεσμεύεται από προκαταλήψεις. Από καθαρά εικαστικής πλευράς, ο
Κώστας Ευαγγελάτος φαίνεται να κινείται σε ένα φάσμα απόλυτης ωριμότητας και
επίγνωσης των εικαστικών δυνατοτήτων.
-------------------------------------------------------
Η τεχνοκριτικός Μπία Παπαδοπούλου αναφέρει:
Ο Κώστας Ευαγγελάτος από παλιά οικειοποιήθηκε την αρχαιοελληνική αντίληψη
που υποστηρίζει ότι ο κόσμος βασίζεται στα σύμβολα και επιχείρησε να εκφράσει
τις εικαστικές ανησυχίες του μέσα από αυτά. Επέλεξε την μορφολογία των
τόξων και των αριθμών, των μαθηματικών εξισώσεων και των γραμμάτων για να
δημιουργήσει πίνακες με έντονα παραστατικά στοιχεία και με θεματογραφικό
επίκεντρο την αποσπασματική ανατομία, «Σωματογραφίες» με αφαιρετικό χαρακτήρα
και με μία σαφή γεωμετρική δομή «Συλλήψεις», «Ιδεογραφίες».
-----------------------------------------------------
ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ
Ο Κώστας Ευαγγελάτος
ανιχνεύει κάθε πτυχή φυσικού ή τεχνητού υλικού στοιχείου, αναζητεί μορφές,
εμπνέεται ιδέες, επεξεργάζεται με την ευαισθησία του την ύλη και αποτυπώνει
εικόνες αποκαλύπτοντας και αναδεικνύοντας τις ενυπάρχουσες αισθητικές δυνητικές
αξίες. Η αντιληπτικότητά του δέχεται πολλαπλούς κραδασμούς, συλλαμβάνει
αισθητικούς προβληματισμούς και η δημιουργικότητά του απλώνεται σε πολύπλευρους
πειραματισμούς. Επεξεργάζεται υπαρκτές ή φανταστικές εικόνες, μνήμες και
έννοιες, χρησιμοποιεί υπαρκτά υλικά μορφολογικά στοιχεία, τα διασπά, τα αναιρεί
και στη συνέχεια τα ανακυκλώνει, τα ανασυνθέτει και δημιουργεί νέα. Βέβαια, για
να συνεννοηθούμε, έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε διάφορους
προσδιορισμούς. Ωστόσο, κάθε φορά ξεφεύγει με μια ιδιότυπη πρόσληψη νέων
τάσεων, με προτάσεις νέων εκφραστικών μέσων, με αποτυπώσεις νέων ιδεομορφικών
συλλήψεων. Προσεγγίζει μορφολογικά δεδομένα, οικειοποιείται εκφραστικούς
τρόπους, επιχειρεί νεοτερικές δοκιμές, προωθεί καινούργιες διατυπώσεις
εξωτερικεύοντας προσωπικές ιδέες και διαθέσεις. Βιώνει ακατάπαυστα εικαστικές
εμπειρίες που συμβάλλουν στην εξέλιξη του αισθητικού του προβληματισμού. Μέσα
απο αυτές τις διεργασίες αποκαλύπτεται μια ακόρεστη, θα έλεγα, επιθυμία να
προσεγγίσει εμπειρικά την περιβάλλουσα αισθητή, απτή ή νοητή αλλά και δυνητική
πραγματικότητα. Το ενδιαφέρον είναι, ότι στην εικαστική του δημιουργία ξέρει να
χρησιμοποιεί απλά μέσα παράγοντας αισθητικά αποτελέσματα με πρωτοτυπία στην
έμπνευση και στην εκτέλεση.
Με αφετηρία τη φυσική
ζωγραφική οδηγείται σ’ ένα ιδιαίτερα ευρύ πεδίο πολυδύναμων επιρροών, αντλεί
εικαστικές πληροφορίες, προβάλλει υποκειμενικές συλλήψεις. Με τέτοιο εξοπλισμό
διαπλέει τα πελάγη των αισθητικών του πεδίων και των αυναισθηματικών του
φορτίσεων. Ο φυσικός χώρος αποτέλεσε την πρώτη πηγή έμπνευσης του καλλιτέχνη.
Αλλά εκεί που η έμπνευσή του δρα καταλυτικά είναι η μελέτη του ανθρώπινου
σώματος. Στα προδρομικά φυσικά τοπία και στις σωματογραφίες οι σκληρές γραμμές
και οι εμφατικοί, σχεδόν βίαιοι χρωματισμοί περιχαρακώνονται απο ισχυρά
περιγράμματα. Από εκεί θα προχωρήσει σε αφαιρετικές μορφοποιήσεις και σε
γεωμετρικούς σχηματισμούς με έντονη την ανησυχία του καλλιτέχνη για τη
διαμόρφωση προσωπικού ιδιώματος. Με τις νεφελογραφίες θα προχωρήσει στη σύνθεση
δυναμικών πραγματικών ή ιδεατών τοπίων, υφαίνοντας ορίζοντες και συνάφειες
ουρανού και γης, στιγμιότυπα ρευστών ή βίαιων κοσμικών μεταλλαγών σε ονειρικές
συνθέσεις.
Με μακρόχρονη άσκηση
στην παρατήρηση και στον σχεδιασμό προσώπων οδηγείται στη δημιουργία
προσωπογραφιών με λιτά μέσα γραφής. Τα καθαρά γραμμικά περιγράμματα που
αρθρώνει διατυπώνουν με πληρότητα τα χαρακτηριστικά της μορφής. Ο ζωγράφος επιχειρεί
να προσεγγίσει μέσα από μια εξατομικευμένη διαδικασία το πρόσωπο ως εικαστικό
αντικείμενο. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά επισημαίνονται και προσδιορίζονται με
στόχο τη νατουραλιστική απόδοση της φυσιογνωμίας κάθε προσώπου. Κύριο μέλημα
του ζωγράφου είναι η σύλληψη και η αποτύπωση της προσωπικότητας και του
ψυχισμού του εικονιζόμενου.
Στην επεξεργασία του
θέματος ο Κώστας Ευαγγελάτος χρησιμοποιεί ποικιλία τεχνικών. Σινική μελάνη με
γραφίδα ή χρωστήρα, κάποιες φορές σε συνδυασμό με την τεχνική της υδατογραφίας
ή της τέμπερας. Άλλοτε χρησιμοποιείται στη σχεδίαση το μολύβι, η ζωγραφική με
αυγοτέμπερα, με ελαιόχρωμα ή με μικτή τεχνική, όπου συνεργάζονται αρμονικά
μελάνια, χρώματα του λαδιού και ακρυλικά. Στις προσωπογραφίες το χρώμα συνήθως
έχει επικουρικό ρόλο. Η εικαστική αντίληψη του θέματος και ο δυναμισμός του
σχεδίου, η καθαρότητα της γραμμής και η ευκρίνεια της μορφής προδίδουν αρετές
που προσφέρονται για θεμελίωση υψηλής ποιότητας έργου. Είναι πραγματικά
ευχάριστη η διαπίστωση ότι ορισμένες προσωπογραφίες στο σύνολό τους
προσεγγίζουν βαθμούς υψηλής εκφραστικής δύναμης και τελειότητας. Εκείνο που
χαρακτηρίζει γενικά τη δουλειά του Κώστα Ευαγγελάτου είναι η πολλαπλότητα μέσων
και τρόπων έκφρασης, η μεθοδικότητα στην ανίχνευση του πραγματικού και η
επιλεκτικότητα στην απόδοση του ιδεατού.
ΝΙΚΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ
Ιστορικός , κριτικός
τέχνης, Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
---------------------------------------------------------------------
Ο ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ
Ο σημαντικός εικαστικός, λογοτέχνης,
περφόρμερ, θεωρητικός της τέχνης Κώστας Ευαγγελάτος σπούδασε Νομική στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών, Ζωγραφική και Αισθητική Θεωρία της Σύγχρονης Τέχνης στο
Μανχάταν με καθηγητές μεταξύ άλλων τους : Allen David και Pearl Ehrlich.
Από το 1986 μέχρι το 1993 διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής της γκαλερί DADA στην
Αθήνα. Παράλληλα με την ζωγραφική έχει δραστηριοποιηθεί διεθνώς με την
συγγραφή, την ποίηση, την Performance,
την Body Art,
το Happening,
την Mail-art.
Έχει κάνει ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Ρότζεστερ, τη Νέα
Υόρκη, την Αβινιόν, τη Σαντιγί, το Παρίσι την Γλασκώβη, το Άμστερνταμ, την
Λευκωσία κ.α. Είναι μέλος επιστημονικών, εκπαιδευτικών και καλλιτεχνικών
οργανισμών και από το 1991 του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας.
Τα τοπία του, εμπνέονται από την
αισθητική των χαρακτικών ευρωπαϊκών περιηγητικών εκδόσεων, παρουσιάζοντας μια
εκλεκτική συγγένεια με ένα παρελθόν που ουσιαστικά είναι παρόν και μέλλον. Οι
συνθέσεις του συνδυάζουν την ομορφιά της φύσης, με τα αρχαία ελληνικά μνημεία.
Η μυθολογία του ερειπίου επισφραγίζει τους δεσμούς της Ευρώπης με την
ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα στο πέρασμα των αιώνων. Η προσφορά στην τέχνη και τον
πολιτισμό, τόσο των τοπιογραφικών συνθέσεων που αναπαριστούν την
πραγματικότητα, αλλά και των φαντασιακών προσλήψεων είναι αδιαμφισβήτητη.
Οι συνθέσεις του Ευαγγελάτου δεν είναι
καθόλου στατικές, χαρακτηρίζονται από κίνηση και δυναμισμό, που επιτυγχάνεται
μέσα από την σχεδιαστική και τεχνική δεινότητα του δημιουργού. Παράλληλα,
διαπνέονται από έναν έντονο λυρισμό της φόρμας, που συγκροτεί μια ποιητική
διάθεση εξωραϊσμού της πραγματικότητας, και με τον τρόπο αυτό παραπέμπουν σε
υπαρκτά αλλά και σε ονειρικά, ιδεαλιστικά τοπία.
Λάτρης και γνώστης του αρχαίου ελληνικού αισθητικού ιδεώδους και πολιτισμού, αντλεί
την πρώτη του έμπνευση από τοπία του Ιονίου και την γενέτειρά του Κεφαλονιά.
Τις λιθογραφίες του τις σχεδίασε εκ του φυσικού στην ιδιαίτερή του πατρίδα,
ακολουθώντας καθαρές φόρμες και αισθητική λιτότητα, χαρακτηριστική των πρώιμων
νεανικών του χρόνων. Ο συνδυασμός λυρισμού, δυναμισμού, κίνησης, αρχαιογνωσίας
και μουσικότητας της φόρμας αποτέλεσαν ένα ασφαλές εικαστικό καταφύγιο στα
χρόνια της αθωότητας. Εκείνη την καλλιτεχνική περίοδο αποφεύγει συνειδητά τις
σκληρές αντιθέσεις στα έργα του, υιοθετώντας ένα ιδίωμα παραστατικό, λυρικό, με
μαλακά περάσματα. Έχει ως ερέθισμα την οπτική πραγματικότητα
αντλώντας τα θέματά του από τον πλούσιο φυσικό χώρο του Ιονίου.
Οι τόποι που έζησε, επισκέφτηκε, αγάπησε
και δημιούργησε, επηρέασαν την τοπιογραφία του και μαρτυρούν την άρρηκτη σχέση
του ζωγράφου με το τοπίο και τις μεταβολές του. Τα τοπία του εμπνευσμένα από
την Ελληνική φύση δεν είναι σχεδόν ποτέ στατικά. Η γραμμικότητα των μορφών, οι
μεγάλες και μικρές καμπύλες του, οι ευθείες, η ώσμωση τους αποτελούν
γεωμετρικό παιχνίδι στα χέρια του, συνεπώς τα πάντα παίρνουν υπόσταση και
μορφή.
Τα σχέδιά του ακολουθούν αυστηρή δόμηση.
Ωστόσο το ασπρόμαυρό τους εν τέλει μπορεί να είναι το ίδιο φωτεινό με ένα
πολύχρωμο πίνακα. Δημιουργεί συνθέσεις γεμάτες δύναμη, οι γραμμές του πάντα
μελετημένες και σταθερές. Συναρπαστικός και χειμαρρώδης συνομιλητής με τον
θεατή, με βαθιά γνώση των τεχνικών και της ιστορίας της τέχνης (κομμάτι της
άλλωστε αποτελεί και ο ίδιος), αν και πολίτης του κόσμου, ζεί και μοιράζεται
τον χρόνο του τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στην Αθήνα και την όμορφη Κεφαλονιά.
Μαράη
Γεωργούση
Ιστορικός Τέχνης, (Master 1&2 SORBONNE-Paris IV στην Ιστορία της Τέχνης,
Υπ. Διδάκτωρ στην Ιστορία της Τέχνης, Μέλος της Ε.Ε.Ι.Τ.).
--------------------------------------------------------------------
«Η ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΩΣ ΜΙΑ ΨΗΛΗ ΚΟΡΦΗ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΞΑΡΣΗΣ»
ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΚΩΣΤΑ Ε. ΜΠΕΗ ΓΙΑ ΤIΣ ΝΕΦΕΛΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ
Ο Κώστας Ευαγγελάτος γεννήθηκε στην Κεφαλονιά. Τον θυμάμαι στο Αμφιθέατρο
της Νομικής, καθώς παρακολουθούσε τα δικά μου μαθήματα πολιτικής δικονομίας.
Θυμάμαι το ζωηρό, θα έλεγα το φλογερό βλέμμα του. Πώς να αιχμαλωτιστεί αυτή η
φλόγα από τη «διαστροφή» της ενασχόλησης με δύσκολα νομικά ερμηνευτικά
προβλήματα, και ιδίως με την εριστική της δικονομικής
ενστασιολογίας; Μολοντούτο συνέχισε τις σπουδές του στη Νομική, ενώ
παράλληλα σπούδαζε ζωγραφική. Έπειτα μετέβη στη Νέα Υόρκη, όπου, εκτός από τα
ανώτερα μαθήματα της ζωγραφικής, σπούδασε ιστορία της σύγχρονης τέχνης
στο Πανεπιστήμιο The New School. Τον ξανασυνάντησα
τον Χειμώνα του 1995 στην Ερμούπολη της Σύρου. Οι πίνακες του Κώστα
Ευαγγελάτου, που πρωτοαντικρίσαμε η γυναίκα μου και εγώ στην έκθεση, θα
μπορούσαν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες: στις προσωπογραφίες και τις
νεφελογραφίες του. Οι προσωπογραφίες του δεν ήταν αποτυπωμένες στον καμβά με
τους χρωστήρες. Κάθε πίνακας συγκροτούσε ένα οιονεί μωσαικό, όπου κάθε ψηφίδα
ήταν ένας μικροσκοπικός αριθμός. Οπωσδήποτε η πλαστικότητα των εικόνων ήταν
πολύ εντυπωσιακή. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είχε αφιερώσει ατέλειωτες ώρες
υπομονής και αγάπης σ’ αυτό που με μαστοριά διέπλασε. Άξιζε όμως αυτός ο
χρονοβόρος μόχθος, γιατί το αποτέλεσμα ήταν συναρπαστικό. Οι
Νεφελογραφίες του, που είχαν ελκύσει την προσοχή και το ενδιαφέρον μας, που
κυριαρχούν στην έκθεση του στην Υποδοχή Θεοφάνεια του Κέντρου Δικανικών
Μελετών, συγκροτούν την πολύ ισχυρή συμβολή του Κώστα Ευαγγελάτου στη σύγχρονη
ελληνική εικαστική αντίληψη.
Ασφαλώς, όλοι μας έχουμε εμπειρίες συγκινήσεων από κάποια παράδοξα
συμπλέγματα από σύννεφα, ιδίως ηλιοβασιλέματα. Συμπλέγματα από σύννεφα,
άλλοτε στατικά και μουντά, άλλοτε γρηγορούντα, μ΄αχνά περιγράμματα και
αραχνούφαντες τρύπες, με μενεξεδένιες αποχρώσεις. Οι νεφελογραφίες του Κώστα
δεν είναι απλώς και μόνον φωτογραφικά στιγμιότυπα από τέτοια παιγνιδίσματα της
φύσης. Καθένας , που αντικρίζει αυτές τις νεφελογραφίες, συνειδητοποιεί
αμέσως ότι δεν έχει απέναντι του ένα φυσικό τοπίο τ’ ουρανού. Ο
καλλιτέχνης δεν περιορίστηκε στο ρόλο ούτε του πιστού φωτογράφου, μήτε του
ταλαντούχου χειριστή χρωμάτων. Ο θεατής έχει επίγνωση του ότι βρίσκεται στην
άκρη του φράχτη. Ποιού φράχτη; Εκείνου του φράχτη, για τον
οποίο ο αείμνηστος σοφός δάσκαλος μου Αλέξανδρος Τσιριντάνης συνήθιζε να
μιλάει, όταν αναφερόταν στην έμφυτη ροπή της ψυχής μας να ξανοιχτεί στα
υπερκόσμια και στα μεταφυσικά. Στέκει τότε ο νους και η καρδιά μας στην άκρη
του φράχτη, που χωρίζει τον αισθητό κόσμο της εμπειρικής πραγματικότητας, αυτόν
τον υλικό κόσμο που αντιλαμβανόμαστε με τα αισθητήρια όργανα μας, ήδη και με τη
βοήθεια των ηλεκτρονικών συσκευών της σύγχρονης τεχνολογίας, και προσπαθεί κάτι
ν’ αφουγκραστεί από τον μεταφυσικό κόσμο του υπερπέραν.
Ατενίζοντας τις νεφελογραφίες του Κώστα Ευαγγελάτου είχα, ως πριν λίγες
μέρες, την εντύπωση, πως ο καλλιτέχνης ατένιζε και προσπαθούσε να συλλάβει
φευγαλέες χρυσές ανταύγειες που, πέρ’ από το φράχτη, εξαίφνης να
γίνονται αντιληπτές από χαρισματικές διαισθήσεις, και μετά εξαφανίζονται μέσα
στο βάθος εκείνου του υπερβατικού κόσμου, τον οποίο η χριστιανική παράδοση
ανυμνεί ως τη βασιλεία των ουρανών. Ομως προχθές, όταν έφερε και ανάρτησε τους
πίνακες του, καθηλώθηκα στη θέα της απρόοπτης και αποτρόπαιας εμφάνισης του
δαίμονα του κακού, καθώς- επιθετική-η κεφαλή του ξεπετάγεται μεσ’ από
πυρακτωμένη τρύπα τ’ ουρανού. Πολύ πριν από τους σύγχρονους κοσμολόγους και τη
θεωρία τους για τις μαύρες τρύπες, ο Ηράκλειτος (Αποσπάσματα,1.40.) είχε
αποσπασματικά αποφανθεί ότι όλα συντελούνται κάτω από την άναρχη κυριαρχία
του μοιραίου, έστι ο κόσμος να συγκροτεί μια παράδοξη αρμονία, η οποία
εξελίσσεται με απροσδόκητες ανατροπές, διαμέσου αέναης εναντιοτροπής, καθώς όλη
η φύση είναι γεμάτη από αγνές ψυχές και δαίμονες: «πάντα δε γίγνεσθαι καθ’
ειμαρμένην και διά της εναντιοτροπής ηρμόσθαι τα όντα και πάντα ψυχών είναι και
δαιμόνων πλήρη». Αυτόν τον δαίμονα του κακού φαίνεται πως επίσης
διαισθητικά αντιλήφθηκε ο Ευαγγελάτος, καθώς, στην άκρη του φράχτη, με
υπερένταση και αγωνία, προσπαθούσε να ψυχανεμιστεί, τι κινείται πίσω από το
παραπέτασμα των νεφών. Κι αυτόν τον δαίμονα, που σε απειροελάχιστο κλάσμα
δευτερολέπτου αντιλήφθηκε να ξεπροβάλλει μέσ’ απ’ την πυρακτωμένη τρύπα
τ’ ουρανού, τον αποτύπωσε, τρομερό, να μας θυμίζει, πως μια και μοναδική
φευγαλέα στιγμή αρκεί, για να μας κλονίσει και να μας παρασύρει στο
μοιρολατρικό κλαυθμό: «πάντα σκιάς ασθενέστερα, πάντα ονείρου
απατηλότερα». Αλλ’ ακόμη και σε μια τέτοια κατάσταση αυτοεγκατάλειψης, η
φρόνηση μας πειθαναγκάζει στην κατάφαση του ότι το αγαθό, κι ως τέτοιο κάθε
ευγενικός στόχος, είναι αξία καθ’ αυτήν. Ανεξάρτητ’ απ΄ την αντοχή και τη
διάρκεια της μέσα στο χρόνο.
Στις νεφελογραφίες του λοιπόν ο ζωγράφος Κώστας Ευαγγελάτος αποκαλύπτεται
ως βαθυστόχαστος και προβληματισμένος φιλόσοφος, που είναι σε θέση ν’ αντικρίσει
το παραπέτασμα-μόνον αυτό. Το παραπέτασμα που υψώνεται αμέσως μετά το
φράχτη κι εμποδίζει το μάτι μας, όχι μόνο να ιδεί, αλλ’ , ούτε καν να
υποψιαστεί ποιος αξεδιάλυτος σωρείτης αγαθών και σκοτεινών πνευμάτων
συνθέτει την ορμητική εκείνη ενεργειακή δύναμη, που αχαλίνωτη καλπάζει πίσω απ’
το νοητό παραπέτασμα του μεταφυσικού ουρανού.
Μεγάλοι μύστες και φιλόσοφοι, σε τέτοιες στιγμές σύμμεικτης
απολλώνιας και διονυσιακής έκστασης, μπόρεσαν και ανυψώθηκαν σε τέτοια ύψη του
στοχασμού, ώστε το πνεύμα τους έγινε δέκτης παραστάσεων, απρόσιτων στο δικό μας
νου, που είναι εξοικειωμένος στις τρείς διαστάσεις της γύρω μας φυσικής
πραγματικότητας. Σ’ αυτή λοιπόν τη σπανιότατη, κι ίσως κατ’ αρχήν απαγορευμένη
για τους κοινούς ανθρώπους, σύμμεικτη απολλώνια και διονυσιακή έκσταση, δεν
μπορεί παρά να περιήλθε και ο φίλος ζωγράφος. Κι αποτύπωσε τα μεταφυσικά
οράματα που βίωσε στις νεφελογραφίες του.
Ο Πλάτων , στο διάλογο του Φαίδωνα( 61.a.3), εμφανίζει το Σωκράτη, μέσα στο κελί του δεσμωτηρίου του, να βεβαιώνει
πως η φιλοσοφία είναι το μέγιστο είδος της μουσικής: «ως φιλοσοφίας μέν ούσης
μεγίστης μουσικής». Οι νεφελογραφίες του Κώστα Ευαγγελάτου μας παρακινούν στην
απορία, αν η φιλοσοφία μπορεί να είναι ίσως ένας ισχυρός οδοδείκτης των
εικαστικών τεχνών ή, αντιστρόφως, αν η ζωγραφική μπορεί να είναι μια ψηλή κορφή
για τη φιλοσοφική έξαρση. Έρχονται στιγμές που πιστεύω ότι ο Κώστας έγινε
δέκτης αυτού του θείου χρίσματος. Και ταξίδεψε ο ανήσυχος νούς του σ’ άγνωστα
μονοπάτια φιλοσοφικής απορίας. Οπωσδήποτε είναι από δεκαετίας τακτικός εταίρος
του Κέντρου Δικανικών Μελετών. Και μπορώ , με ήρεμη συνείδηση, να πώ, ότι ο
ευαίσθητος ζωγράφος Κώστας Ευαγγελάτος δίνει με τις νεφελογραφίες του τη
δική του εκδοχή στα μεγάλα μεταφυσικά προβλήματα που πότε πότε μας περιάγουν
σε απορία και ζήτηση. Στην περίπτωση αυτών των νεφελογραφιών έχει θέση ο στίχος
του Παρμενίδη (Αποσπάσματα,4.7.): «σκέψου, πώς, με τη δύναμη του νου, τα
απόντα, με σιγουριά, γίνονται παρόντα: λεύσσε δ’ όμως απεόντα νόωι παρεόντα
βεβαίως».
Καθηγητής ΚΩΣΤΑΣ. Ε.
ΜΠΕΗΣ
------------------------------------------------------------------------
ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΖΩΓΡΑΦΟ ΚΩΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟ, ΠΟΥ ΑΠΕΙΡΕΣ ΦΟΡΕΣ Η ΕΓΚΑΡΣΙΑ ΠΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΤΑΞΙΔΕΨΕΙ
ΠΕΡΝΩΝΤΑΣ ΜΑΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΚΡΥ
ΔΡΟΜΟ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΠΑΛΑΜΙΑΙΑΣ ΧΟΥΦΤΑΣ ΤΟΥ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΝΩΝΕΙ.
ΑΚOΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΑ ΙΧΝΗ ΤΩΝ ΟΥΤΟΠΙΚΩΝ ΤΟΥ ΡΑΒΔΩΣΕΩΝ, ΠΟΥ ΜΑΣ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΝ ΝΑ
ΑΝΑΚΑΛΥΨΟΥΜΕ ΤΟ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟ ΤΟΥ
ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑ
Όλα τα έργα του σφύζουν από μοναδικότητα. Ακόμα και οι ίδιοι
του οι πίνακες ζηλεύουν ο ένας του άλλου την περίσσια ομορφιά, που τους χάρισε
το ξεχωριστό του ταλέντο, από τον ιστό του που υφαίνει όλο και
περισσότερο. Πόσο μάλλον τα δικά μας μάτια που πνιγμένα γεμίζουν από τα
χιλιάδες κυμάτινα και εναλλασσόμενα χρώματα από το βάθος που φέγγει
των αμέτρητων ωκεανών σου. Μα και από τις αχνοσκιές των κινήσεων που εκδηλώνει
απόκρυφα , η έκφραση της μελαγχολίας των μοναχικών μορφών, όπως σύρει ο ρυθμός
των βημάτων που γλιστρούν οι κορυφές των δακτύλων του, πάνω στην ξύλινη στέκα
του μαγικού πινέλου, εξαφανίζοντας ακόμα και την παραμικρή ατέλεια. Τα χαμένα
παραπατήματα τους σκορπούν πάνω στην λαμπυρίζουσα του όψη, γκρεμίζοντας όλους
εκείνους τους ψηλούς τετράγωνους τοίχους, όπου η κρύα μουντάδα τους
τσαλακώνει, σαν κουλουριασμένο κουβάρι που ξεγλιστρά η άκρη του, κυνηγώντας την
για να πιάσεις την αρχή της υπάρξεως, που έγνεθε ο κυκλώνας πάνω του βιαστικά,
από την χαοτική του φαντασία πάνω από το πανοραμικό πλεκτό τις φύσης. Η
σταχτιά μακριά λεπτοκαμωμένη του κόμη αναμορφώνεται από τα θαυμαστά και
χρωματιστά σταλάγματα του, όπως βουτά να ξεπλύνει η γοργονίσια κόρη το
υπερήφανο της κέλυφος, κάτω από την φωτεινή ουρανιώδη λεία επιδερμίδα,
επιδείχνοντας το ριγωτό στεγνό της στήσιμο, σαν τα ξερά και αναστατωμένα της
κρόσσια, από την πυκνή της φούντα που επιζητούν με λαχτάρα να
ξεδιψάσουν, περιπλανόμενα πάνω στην στερημένη και άγονη γη. Μα η εύθραυστη αγνή
καρδιά του καμβά, χτυπά στους ήχους που αφήνουν οι στάμπες από τα φευγαλέα
σκαμπανεβάσματα των πινελιών, που αντιγράφουν την συγκίνηση της καλλιτεχνίας,
καθώς το αεροκρεμάμενο καβαλέτο παλεύει να ορθοποδήσει προσπαθώντας να
προφτάσει της μοίρας τα καμώματα. Που έχει ήδη αρχίσει να
πετυχαίνει τα δικά της κατορθώματα και η ανάλαφρη τσαχπινιά του ανέμου
τραβά κουπί, για να αράξει πάνω στην στοιβαγμένη οροσειρά των Γραμμάτων, που
δημιουργούν την κάθε εικόνα αναφωνίζοντας την δική τους τελείωση.
Αφήνοντας έτσι τα δικά του υποτυπώδη στίγματα στον κόσμο των αισθήσεων, των
συναισθημάτων και της αστείρευτης έμπνευσης. Ακόμα και με την
παρέλευση της πείνας που φανερώνει ο χρόνος, αυτά θα κατατρώγονται μόνο από τα
λόγια, που θα αφήνουν την ψυχή μας να καταγράψει πάνω τους ένα μικρό κομμάτι
του δικού μας εαυτού, πετώντας μακριά μέσα στους ζωγραφένιους του
ορίζοντες, που μας ξεκλείδωσαν τα παράξενα του μονοπάτια. Κάνοντας έτσι το
βάθρο της τέχνης να ανεβαίνει όλο και ψηλότερα, ελευθερωμένοι από τον πήχη των
ονείρων να μας κυριεύει, αναζητώντας περισσότερα, σε έναν κόσμο που ανθίζει
η χρωματολουσία, αρωματίζοντας τις πνοές που ξεφυσά ορμητικά ο αγέρας,
αναπνέοντας τα μυρωμένα του χνώτα. Αποκτώντας έτσι την υπερδύναμη της
ψυχής να συνεχίζουμε, για μια μελλοντική ζωή που θα ασφυκτιά, από την
καρποφορία της αισιοδοξίας.
ΓΕΡΑΣΙΜΟΥΛΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ,
Συγγραφέας
---------------------------------
Ανήσυχος και πολυπράγμων, με σημαντικές
σπουδές γύρω από την τέχνη, τη θεωρία και τις εφαρμογές της ο Κώστας
Ευαγγελάτος, για 30 και πλέον χρόνια δημιουργεί και παρουσιάζει τον προσωπικό,
εικαστικό του λόγο στην Ελλάδα και το εξωτερικό, παράλληλα με τον ποιητικό και
λογοτεχνικό.
Με αφορμή ποικίλες και ετερόκλητες πηγές
εμπνέεται και οργανώνει τις θεματικές του ενότητες, αφήνει τη φαντασία του να
λειτουργήσει ευεργετικά και, στοχεύοντας να αναδείξει πτυχές τους, προβαίνει σε
ευφάνταστους συνδυασμούς, πρωτότυπους τόσο σχεδιαστικά όσο και χρωματικά.
Επιπλέον, οι εμπειρίες του, ως
καλλιτεχνικός διευθυντής της γκαλερί DADA στην Αθήνα από το 1986 έως το 1993
και η ομάδα τέχνης του ART STUDIO EST που
δημιούργησε το 1990, του έχουν δώσει τη δυνατότητα μιας διευρυμένης, κριτικής
ματιάς γύρω από την εγχώρια και διεθνή τέχνη.
Υλικά, σχήματα, μεγέθη, υφές, χρώματα
συντίθενται ανάλογα στα έργα ζωγραφικής, γλυπτικής και κατασκευών του,
εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, δίνοντας διαστάσεις ουσιαστικής κατεύθυνσης,
καλλιτεχνικής δράσης και φυσιογνωμίας.
Ανοίγουν διαλόγους ανάμεσα στο παρελθόν
και το παρόν, καταθέτουν κλίμακες αξιών λόγου και τέχνης, φιλοσοφίας και εικονοποιϊας.
Σε προγενέστερες ενότητές του με τίτλους:
«Νεφελογραφίες», «Σωματογραφίες», σε επιζωγραφισμένες κατασκευές ευμεγέθεις ή
μικρογραφικές, καμωμένες με γεωμετρικά σχήματα, στις αρχαϊκές του ποικίλες
συλλήψεις και πιο πρόσφατα σε ομάδες έργων με τίτλους «Ιδεογραφικές συλλήψεις»
και «Ιδεογραφικές μορφές και συλλήψεις», ο Ευαγγελάτος βρίσκει τρόπους να
συνδέσει το απώτερο παρελθόν με το σύγχρονο παρόν, να παραθέσει σύμβολα που
προκύπτουν από μαθηματικούς τύπους, γράμματα και ιδεογράμματα, προσωποποιώντας
φυσικούς νόμους με θεωρίες, φορμαλιστικές αισθητικές που συγκροτούν την
καλλιτεχνική πρακτική του.
Οι μορφές του, πρόσωπα που παρατίθενται
φασματικά, σε συνέργεια με ένα ακαθόριστο περιβάλλον, σώματα που αναδεικνύουν
το ανθρώπινο κάλλος, αίρουν την ενσάρκωσή τους από αγγειογραφικά ευρήματα, από
την αρχαία αγαλματοποιϊα και βέβαια τη γενναιόδωρη γραφή των αρχαίων
συγγραφέων, στοιχεία που ο Ευαγγελάτος επεξεργάζεται και μεταφέρει έντεχνα στις
εικόνες του, συνεργαζόμενος πάντα με ζωντανά μοντέλα.
Η μορφοποίησή τους σε επιφάνειες μουσαμά,
σε πανιά, σε χαρτιά, σε ξύλα συλλεγμένα από τη φύση, που διατηρούν το φυσικό
τους σχήμα, δημιουργεί αλληλουχίες ιστορικού λόγου και πράξης και μίας
πνευματικής συγγένειας, που αναδύεται για να διατηρηθεί η διαχρονικότητα της
ελληνικής ιστορίας.
Ο σχεδιασμός με απευθείας χρήση της
χρωματικής πάστας, εκτός του ότι δημιουργεί, σε πολλές περιπτώσεις, έξεργη υφή,
δίνει την αίσθηση της χαρακτικής πρακτικής και φυσικά ιδιότητες υφολογικές.
Μορφές φιλοτεχνημένες με περιγράμματα,
σ’ένα περιβάλλον συμπαντικό, δίνουν δυνατότητες για πολλές ερμηνείες και
υποβάλλουν το θεατή να οδηγηθεί σ’ένα ταξίδι χρόνου και ιστορίας.
Ο Κώστας Ευαγγελάτος δεν επαναπαύεται
στις πολύχρονες επιτυχίες του. Αναζητά ενσυνείδητα νέες κατευθύνσεις, κυρίως
εκφραστικές, καθώς η ανθρώπινη μορφή είναι εμβληματική, σε όλες σχεδόν τις
συνθέσεις του.
Στο έργο του μπορεί κανείς να ανακαλύψει,
πέρα από την προσωπική έκφραση, μια ποιητική της ίδιας της ζωής, που ξεπερνά
κάθε πρόσωπο και αφήγηση, ύφος και μορφή.
Έλλη Κοκκίνη Καπλάνη, Ιστορικός,
Κριτικός Τέχνης
-------------------
Ο ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ Κ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ
Ως θεωρητικός και
εικαστικός ο Κώστας Ευαγγελάτος μεγαλύνεται η τέχνη του σε μια διαρκή – ψυχική
και πνευματική ανανέωση. Έχεις την αίσθηση ότι ψυχές εικονικών μορφών, σε
λειτουργική συνέπεια, συνδημιουργούν όλο το παζλ αυτής της ευωδιαστής – ψυχικής
κατάθεσης. Δεν απαλύνεται η πικρία μας από τα καθημερινά μας προβλήματα ή το
σπάραγμα του νου, χωρίς το διαχρονικό καθρέφτισμα στο κάλλος της σύλληψης και
της δημιουργίας. Ουσιώνει και παράγει όλη την πλούσια αποσκευή της ενδοχώρας
του, μ’ ένα μελλοντικό ξόρκισμα γαλήνης, αυτοδιάθεσης, υπερβατικότητας, πνευματικής
καλλιέπειας, εικαστικής πρωτοτυπίας και φωτίζουσας ελευθερίας.
Ο Κώστας Ευαγγελάτος ευαγγελίζεται την αθωότητα, την αγάπη, τον σαρκαστικόν
υπαινιγμό της καθημερινότητας. Τα έργα του έχουν ένα μόνιμο αφυπνιστικό
στοιχείο. Σε ξαφνιάζει ευχάριστα, ο εσωτερικός του μονόλογος, η πληθωρική
μνήμη, η προβολή κοινωνικών μηνυμάτων, η δεξιότητα της σύλληψης και αποτύπωσης,
η καθολικότητα του συναισθήματος, αφήνουν σε μας ένα εικαστικό ανθολόγιο
πανδημιουργίας, από θέλγητρα συμπαντικού κάλλους και βυθίσματος, το διαχρονικό
σφρίγος του οράματός του, την ευρύτητα και την πλαστικότητα αποτύπωσης του
αέναου στοχασμού του, που αντανακλούν όλες τις πτυχές του κοινωνικού μας
γίγνεσθαι.
Του ευχόμαστε από βάθους καρδίας, όλη αυτή την θαλασσινή και ιωδιούχα –
πολιτιστική έννοια – και κληρονομιά του νησιού του και της χώρας μας, να
συνεχίσει, με φτερά πηγάσου, να την κάνει προσβάσιμη αλήθεια – αισιοδοξίας και
δύναμης στα κοινά των ανθρώπων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου